VIII Dni Kultury Żydowskiej ADLOJADA w Muzeum Narodowym w Szczecinie.
DEBATA O BIOGRAFII I TWÓRCZOŚCI ARTURA SANDAUERA Z OKAZJI 30. ROCZNICY ŚMIERCI KRYTYKA
Artur Sandauer (ur. 14 grudnia 1913, zm. 15 lipca 1989) – krytyk literacki, eseista, badacz literatury (profesor Uniwersytetu Warszawskiego), tłumacz i pisarz (autor m.in. autobiografii Byłem..).
W debacie, którą poprowadzi Piotr Weiser wezmą udział Cecylia Judek, Jerzy Madejski i Urszula Usakowska-Wolff.
_______________________________________________________
PRZESTRZEŃ BARDZIEJ LUDZKA. DYSKUSJA O NAJNOWSZYM NUMERZE „WIĘZI”
Dyskusja odbędzie się wokół numeru czasopisma „Więź” (2018, nr 4), traktującego przede wszystkim o budowaniu przestrzeni publicznej. Autorzy zadają pytania między innymi o to, jak mądrze budować dobro wspólne, jakim jest przestrzeń publiczna, czy miasta muszą tworzyć chaos przestrzenny i czy angażować mieszkańców w procesy decyzyjne.
Rozmawiają Ewa Buczek, Maciej Kowalewski i Tomasz Lec, prowadzenie Bogdan Balicki.
_______________________________________________________
REPORTAŻ. ROZMOWA Z JAROSŁAWEM MIKOŁAJEWSKIM, AUTOREM KSIĄŻKI TERREMOTO
Reportaż to jeden z tych gatunków literackich, który pozwala zbliżyć się do doświadczenia innych. Przykładem zapisywania śladów traumatycznych historii jest jeden z ostatnich tomów Jarosława Mikołajewskiego. „Terremoto” (z wł. „trzęsienie ziemi”).
Trzęsienie ziemi jest dla Włochów kataklizmem znacznie częstszym i złowrogim niż dla Polaków powódź. Trzęsienia, które nawiedziły w drugiej połowie 2017 roku Umbrię, Marche i, w mniejszym stopniu, Toskanię i Lacjum, dotknęły samego serca Włoch i Europy.
Do rangi symbolu urósł widok zburzonej Nursji – ojczyzny św. Benedykta i św. Scholastyki. Zwłaszcza bazylika, po której pozostała tylko frontowa ściana. I widok ludzi modlących się na placu, klęczących jak przed widmem odchodzącego świata. Ale kataklizm wyzwala również braterstwo.
Z autorem książki rozmawiać będą Sławomir Iwasiów i Beata Małgorzata Wolska.
LITERATURA I TEOLOGIA. ROZMOWA Z SEBASTIANEM DUDĄ, AUTOREM KSIĄŻKI PRZESILONA WĄTPLIWOŚĆ
W swoich esejach Sebastian Duda podejmuje interpretację wybranych dzieł literackich, w których szuka odpowiedzi na intrygujące go pytania teologiczne. Czyta Miłosza, Leśmiana i Białoszewskiego, wnika w wątpliwości nękające Jerzego Nowosielskiego, zajmuje stanowisko wobec okrzyku, który Dostojewski włożył w usta Iwana Karamazowa: „Zwracam Bogu bilet!”.
Polemizuje też z interpretacjami, w których dzieła Tolkiena i Lewisa odczytuje się w duchu chrześcijańskim – dostrzega w nich raczej gnozę. Książka Dudy przynosi istotną refleksję na temat duchowości chrześcijańskiej we współczesnym świecie.
W rozmowie wezmą udział Ireneusz Ziemiński i ks. Andrzej Draguła, prowadzenie Jerzy Madejski.
_____________________________________________________
URODZINY LECA MYŚLI NIEUCZESANE. FILOZOFIA NA SCENIE WYSTAWA RYSOWANIE MYŚLI (NIEUCZESANYCH). LEC WEDŁUG SAWKI wernisaż
Henryk Sawka – znakomity polski rysownik i satyryk. Na stałe współpracuje z NEWSWEEKIEM. Debiutował w tygodniku „itd.”. Laureat najbardziej prestiżowych nagród: „Złotej Szpilki” i „Złotego Medalu Satyrykonu”.
Wnikliwy obserwator sceny politycznej i obyczajów Polaków. Przywiązuje dużą wagę do tekstu twierdząc, że rysunek bywa niekiedy pre-tekstem do dymka. Rysując korzysta z technik tradycyjnych oraz nowoczesnych narzędzi multimedialnych.
Miłośnik tenisa i jeździectwa – Mistrz Polski Artystów w Ujeżdżeniu. Wielokrotny juror przeglądów kabaretowych m.in. PaKi oraz SZPAKa. Autor tekstów satyrycznych i parodii. Założyciel zespołu „Sawka Klezmer Band”.
Autor felietonów radiowych „Panie Sawka weź Pan to narysuj” i filmów rysunkowych „Wstawki Sawki”. Komentator „Szkła kontaktowego” w TVN24. Fan: koni huculskich oraz westernowych rasy Quarter Horse; Woody`ego Allena i Quentina Tarantino.
Jego oryginalne prace można zobaczyć w autorskiej galerii w Szczecinie, na stronie Sawka.pl oraz oczywiście na łamach Newsweek`a.
Podczas Adlojady zaprezentuje wystawę swoich rysunków zainspirowanych zbiorem aforyzmów Stanisława Jerzego Leca – „Myśli nieuczesane”.
BIOGRAFIA PISARZA – BIOGRAFIA SŁOWA. DEBATA Z OKAZJI 110. ROCZNICY URODZIN STANISŁAWA JERZEGO LECA I KOLEJNEJ EDYCJI MYŚLI NIEUCZESANYCH
Stanisław Jerzy Lec – pseud. literacki Stach, właśc. baron Stanisław Jerzy de Tusch-Letz (ur. 6 marca 1909 we Lwowie, zm. 7 maja 1966 w Warszawie) – polski poeta, satyryk i aforysta. Pochodził z uszlachconej rodziny żydowskiej, był synem barona Benona de Tusch-Letza i Adeli z domu Safrin.
Trójczłonowe nazwisko skrócił i spolszczył do prostego: Lec, co po hebrajsku oznacza „błazna, wesołka’, ale i bystrego obserwatora, który to, co widzi, „na swój sposób interpretuje i wyjaśnia”.
„Myśli nieuczesane” – sięgające po formułę starożytnych sentencji, charakteryzują się ostrym dowcipem, operują skrótem myślowym, kondensują znaczenia. Lec budował wyjątkowo trafny komentarz do wynaturzeń współczesnych czasów, nawiązując do kontekstu kultury europejskiej.
Stał się mistrzem paradoksu, tropicielem wszelkich myślowych falsyfikatów i językowych frazesów, zniewalających ludzką indywidualność i pozostających na usługach totalitaryzmu. W „Myślach nieuczesanych” Lec kontynuuje tradycję gorzkiego żydowskiego humoru i intelektualnej gry, konkurując lapidarnością i esencjonalnością swych aforyzmów z wiedeńczykiem Karlem Krausem.
W debacie wezmą udział Lidia Kośka, Inga Iwasiów i Adam Zieliński (Łona), prowadzenie Andrzej Skrendo.
_____________________________________________________
HISTORIA ŚWIATA. ROZMOWA O ALBUMIE WIKTORA SZENDEROWICZA LEC. XX WIEK
Wiktor Szenderowicz – rosyjski opozycyjny wobec prezydenckiej administracji dziennikarz, satyryk, prezenter telewizyjny. Koncepcja jego albumu „Lec. XX wiek” polega na tym, aby pokazać historię ludzkości z ostatnich 100 lat przez pryzmat aforyzmów wielkiego polskiego aforysty, Stanisława Jerzego Leca.
W rozmowie wezmą udział Adam Michnik, Tomasz Lec i Henryk Sawka, prowadzenie Andrzej Skrendo.
LITERATURA, ZAGŁADA, MEDIA. ROZMOWA Z ARKADIUSZEM MORAWCEM, AUTOREM KSIĄŻKI LITERATURA POLSKA WOBEC LUDOBÓJSTWA
Arkadiusz Morawiec, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, w „Literaturze polskiej wobec ludobójstwa” poszerza kategorię Zagłady, odnosząc ją do zbiorowych zbrodni przeciw różnym społecznościom, nie tylko społeczności żydowskiej.
W tej materii najważniejsze jest badanie zbrodni dokonywanych na osobach chorych psychicznie oraz na Cyganach.
W rozmowie wezmą udział Eryk Krasucki i Paweł Wolski, prowadzenie Piotr Krupiński.
_____________________________________________________
MEDIA I SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE. ROZMOWA Z ADAMEM MICHNIKIEM
Adam Michnik – publicysta, eseista, pisarz, historyk i działacz polityczny. Od 1989 redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”. W latach 1968–1989 był jednym z głównych działaczy opozycji antykomunistycznej.
Był działaczem Komitetu Obrony Robotników i „Solidarności”, więziony i represjonowany w PRL. Od 1989 do 1991 sprawował mandat posła na Sejm X kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.
O mediach i społeczeństwie otwartym z Adamem Michnikiem porozmawiają Inga Iwasiów i Kalina Kukiełko Rogozińska.
________________________________________________________
„WIERZĘ W DZIENNIKARSTWO”. ROZMOWA KONRADEM PIASECKIM, AUTOREM KSIĄŻKI ZAMKI NA PIASKU
Konrad Piasecki – dziennikarz radiowy i telewizyjny. Po ponad 25 latach dziennikarskich zmagań z polską polityką i jej bohaterami, po wielu godzinach spędzonych w salach sejmowych i korytarzach rządowych, po dziesiątkach rozmów z najważniejszymi postaciami rodzimej polityki Konrad Piasecki opisuje, co przeżył, co widział, czego doświadczył. „Zamki na piasku” to pełna zakulisowych historii i anegdot opowieść o przełomowych momentach ostatniego ćwierćwiecza z perspektywy kogoś, kto przyglądał im się z bliska.
Prowadzenie Andrzej Skrendo.
KONCERT ZESPOŁU THE KLEZMAFON
Szczecińska dwuosobowa grupa, którą tworzą Krzysztof Baranowski i Maciej Strycharczyk.
The Klezmafon to zespół wykonujący muzykę typu world music z elementami improwizacji. Muzyczne inspiracje czerpie z szeroko pojętych brzmień orientu.
_____________________________________________________
PAPIEŻ W MEDIACH. ROZMOWA Z KS. ALFREDEM WIERZBICKIM, AUTOREM KSIĄŻKI KRUCHE DZIEDZICTWO. JAN PAWEŁ II OD NOWA
Ks. Alfred Wierzbicki polski duchowny katolicki, teolog i etyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Ks. Alfred Wierzbicki w swych analizach nauczania Jana Pawła II przekonuje, że papież Franciszek twórczo kontynuuje i rozwija jego dzieło.
Diagnozując aktualną sytuację Polski i zachodzące w niej przemiany, autor nie boi się wskazywać na palące problemy do rozwiązania: (nacjonalizm, ksenofobia, mowa nienawiści). Nie pozostawia jednak czytelnika bez nadziei. Jej źródłem może być dziedzictwo Vaticanum II i ostatnich pontyfikatów.
W rozmowie, którą poprowadzi Jaromir Brejdak wezmą udział ks. Zdzisław Kroplewski i ks. Sławomir Sikora
________________________________________________________
KULTURA JIDYSZ W POLSCE. ROZMOWA Z JOANNĄ LISEK, AUTORKĄ KSIĄŻKI W KSIĄŻCE KOL ISZE – GŁOS KOBIET W POEZJI JIDYSZ (OD XVI W. DO 1939 r.
Joanna Lisek – literaturoznawczyni, tłumaczka, pracowniczka naukowa Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie wykłada literaturę i kulturę żydowską oraz język jidysz.
W książce „Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.)” autorka opisuje zjawisko wyodrębniania się w poezji jidysz kobiecej podmiotowości i wypracowywania różnych strategii jej ekspresji.
Odwołuje się do tekstów najwcześniejszych (z XVI w.), kiedy poetki występowały w roli kaznodziejek, autorek modlitw i pieśni religijnych czy zecerek, utrwalających na marginesie składanych przez siebie ksiąg swoje utwory.
Sięga również do twórczości ludowej, będącej często wyrazem krytyki ustalonego porządku społecznego, a także do tekstów będących świadectwem XX-wiecznej rewolucji obyczajowej.
Rozmowę poprowadzi Aleksandra Grzemska.
W MILCZENIU WSZYSTKO NADCHODZI NARAZ – SPOTKANIE Z PSYCHOLOŻKĄ ALĄ GOLDBLUM ELCZEWSKĄ
Prowadzenie: Weronika Fibich
W milczeniu wszystko nadchodzi naraz, zostaje w nim wszystko, co przez długi czas nie zostaje wypowiedziane, a nawet to, co nie zostaje powiedziane nigdy. Uczymy się wtedy czytać ze zmarszczek na twarzy, drgnięcia powiek czy zacisku dłoni. Interpretujemy gesty, nie czekamy na rozmowy.
Kiedy długo opakowujemy się w milczeniu, trudno rozpakować się w słowach. Ala Goldblum Elczewska jest drugim pokoleniem po Zagładzie. Córka ocalonej. Wychowana w cieniu strachu. Na skutek marcowej nagonki z roku 1968 postanowiła opuścić Polskę.
Pozbawiona obywatelstwa i z biletem w jedną stronę. Nim to się jednak stało, długo żyła, nie znając losów swojej matki. A ta „połknęła wszystko do brzucha”. Dopiero informacje medialne o stanie wojennym przyniosły strach przed powrotem tego, co przeżyła w getcie i obozach.
Próba ochrony przed „zmianą dekoracji” spowodowała, że zaczęła mówić swoim dzieciom, a potem też innym ludziom o tym, co ją uchroniło, co ją pchało ku życiu. I o tym, co pozwoliło wybaczyć, żeby mogła się wciąż wzruszać.
Ala Goldblum Elczewska – pedagog, psycholog, specjalistka od pracy z ludźmi po torturach, przemocy i innego rodzaju traumach. Od 39 lat pracuje z uchodźcami z całego świata. Obecnie mieszka w Danii.
_______________________________________________________
CERATITIS CAPITATA – KONCERT PAWŁA SZAMBURSKIEGO NA KLARNET I CISZĘ
Ceratitis Capitata to gatunek muchy, która objada się i wyrządza różnego rodzaju szkody owocom flory śródziemnomorskiej. Solowa kompozycja Pawła Szamburskiego na klarnet podejmuje wątki liturgiczne wielkich religii basenu Morza Śródziemnego.
Muzyk w swojej grze oraz pracy z instrumentem wykorzystał odniesienia, motywy melodyczne, a także ekspresję i ornamentykę̨ chórów prawosławnych, muzyki sufickiej, żydowskiej, a także bahaizmu czy chorału gregoriańskiego.
Klarnet w swojej barwie i plastyczności artykulacyjnej zbliżony do ludzkiego głosu pozwolił na niezwykle ciekawą interpretację melodii oraz śpiewu różnych tradycji i kultur. Artysta mimo oczywistych dyferencji starał się̨ odnaleźć ich rdzenne podobieństwa oraz głęboką muzyczną, duchową spójność.
Paweł Szamburski − muzyk związany z warszawskim środowiskiem LadoAbc. Studiował na wydziale antropologii kultury oraz muzykologii UW. Współtwórca takich zespołów jak: SzaZa, Horny Trees, Meritum, Cukunft czy kwartet klarnetowy Ircha.
Tworzy muzykę̨ na polu interdyscyplinarnym − dla filmu, teatru, kina niemego, tańca współczesnego czy słuchowisk. W pracy muzycznej najczęściej wykorzystuje klarnet, głos oraz elektronikę̨. Dzięki efektom zapętleń i delikatnych przetworzeń artysta jest w stanie komponować na żywo bogate, polifoniczne struktury dźwiękowe.
_______________________________________________________
DWA POKOJE – AKCJA PERFORMATYWNA (EWA ŁUKASIEWICZ, WERONIKA FIBICH)
(W akcji jednorazowo może uczestniczyć 20 osób, obowiązują wcześniejsze zapisy)
Byt nie zwraca się do nas jako całość, lecz poprzez konkret egzystencjalny, drobiny znaczące (…). W jaki sposób coś istnieje, przerywa milczenie bytu i apeluje do naszego rozumienia. A być może również pomaga nam zrozumieć samych siebie (…). Na te zagadnienia próbujemy odpowiedzieć w akcji performatywnej.
Przez drobiny opowiadamy losy ludzi, którzy w łódzkim getcie spędzili odcinek swojego życia. Próbujemy szkicować z pamięci przeszłość. Taki rysunek jest jakby dwoistą uwagą lub uważnością na to, co pochodzi z przeszłości (i w tym procesie bywa, że się upublicznia) i uważnością na siebie samych, do których prywatnie to coś przychodzi.
O wartości tych rysunków przesądza fakt, że udało się powiązać i przepleść prywatne z publicznym, wyrozumowane z intuicyjnym, przypomniane z odczuwanym.
Akcja Dwa pokoje jest interdyscyplinarnym zdarzeniem poświęconym pamięci Litzmannstadt Getto. Wskazujemy te obszary topografii, które ze względu na ich bolesną, niejednoznaczną, historię, są zapomniane lub pomijane milczeniem. Wyznaczamy te obszary historii Litzmannstadt Getto, które dotychczas pozostawały obecne wyłącznie w archiwach.
Ewa Łukasiewicz jest absolwentką Wydziału Aktorskiego w PWSFTviT w Łodzi. Współzałożycielka i współtwórczyni Teatru Szwalnia w Łodzi. W obrębie działalności teatru poszukuje własnego języka twórczego, realizując różnorodne projekty edukacyjne, w tym terapeutyczne i artystyczne.
W działaniach pogłębia zagadnienia z pogranicza sztuk performatywnych, wizualnych, dokumentu i reportażu, pracy z pamięcią jednostkową i zbiorową (również pamięcią miejsca), pracy z przestrzenią oraz kontekstami kulturowymi, społecznymi i politycznymi. Przygląda się zagadnieniom granicznym (m.in. swój/obcy, pamięć/niepamięć, aktor/nie-aktor).
Weronika Fibich pracuje na pograniczu sztuk performatywnych, reportażu i dokumentu. Reżyserka akcji teatralnych/performatywnych, artystka interdyscyplinarna, twórczyni filmów dokumentalnych i licznych projektów artystycznych. Związana z Ośrodkiem Teatralnym Kana od 1998 roku.
Oprócz działalności kulturotwórczej, edukacyjnej i programowej w ramach projektów realizowanych przez Ośrodek, od lat realizuje własną, autorską drogę twórczą.
W polu jej zainteresowań są działania realizowane w przestrzeni pozateatralnej, na granicy prywatnego i publicznego. Najczęściej podejmowanym przez nią tematem jest pojęcie pogranicza, wykluczenia, pamięci i tożsamości.
________________________________________________________
KONCERT ZESPOŁU ODDECH CADYKA
Muzyczna podróż po tańcach świata to emocjonująca przygoda z niezwykle ognistymi melodiami i rytmami z różnych regionów świata, począwszy od Bliskiego Wschodu, przez Izrael, Turcję,Węgry czy Bułgarię.
Utwory tak znane, jak słynny Czardasz czy Skrzypek na dachu – Lechaim opracowane zostały według własnych, autorskich aranżacji na klarnet, gitarę oraz instrumenty perkusyjne. Prezentowany program to przede wszystkim muzyka klezmerska, węgierska czy utwory odnoszące się do muzyki ludowej. Podsumowując – to kompendium wiedzy o roztańczonej stronie muzyki.
Zespół Oddech Cadyka powstał w 2017 roku z inicjatywy Radosława Herdzika. Pomimo całkowicie odmiennej drogi muzycznej każdego z muzyków (począwszy od muzyki szeroko rozumianej jako klasycznej, poprzez muzykę etniczną z najróżniejszych stron świata od Afryki po Bałkany, aż po rockową spontaniczność), postanowili połączyć swoją energię, stworzyć coś wyjątkowego i podzielić się tym doświadczeniem z publicznością.
Klarnet w połączeniu z gitarą oraz instrumentami perkusyjnymi (jak bębny djembe czy darbuka) zapewniają nieskończoną paletę barw muzycznych, pełną brawury i wirtuozerii.
Skład:
Radosław Herdzik – klarnet,
Radosław Ignatiuk – gitara,
Christo Krzysztof Radew – instrumenty perkusyjne.
PROGRAM VIII Dni Kultury Żydowskiej
Daniel Źródlewski Rzecznik Prasowy
Muzeum Narodowe w Szczecinie