Muzeum Narodowe w Szczecinie. Rozwiązanie zagadki- do czego służył ten przedmiot?
Podczas 16. Europejskiej Nocy Muzeów, Dział Etnografii Pomorza zaprosił do wzięcia udziału w zabawie i odgadnięcia przeznaczenia prezentowanego przedmiotu.
Tegoroczna zagadka była bardzo trudna. Przestawiała rzecz na pierwszy rzut oka przypominającą podkowę, jednak po bliższym przyjrzeniu wiadomo było, że nie ma z nią wiele wspólnego.
Ten niewielki żelazny przedmiot (12 x 4 x 13,5 cm) kowalskiej roboty to „przyrząd służący do naciągania obręczy na drewniane koła wozu chłopskiego”.
Ułatwiał pracę kołodziejom i kowalom, którzy ściśle ze sobą współpracowali podczas powstawania wozu, szczególnie w końcowej fazie produkcji.
Wtedy wykonane przez kołodzieja drewniane elementy musiały być połączone z tymi żelaznymi, przygotowanymi przez kowala. Często składanie wozu odbywało się w obrębie kuźni, a nie w warsztacie kołodzieja.
Praca wymagała dużo wysiłku. Aby żelazna obręcz mocno siedziała na kole i nie spadała, musiała być nieco mniejsza niż jego obwód. Nasze narzędzie było jednym z tych, które ułatwiało jej umiejscowienie.
Jego końce, zagięte pod kątem nieco mniejszym od prostego, służyły do zahaczania obręczy. Kołodziej lub kowal, trzymając jedną ręką wygiętą część narzędzia, drugą mocno uderzał młotem w zagięte końce i w ten sposób naciągał obręcz na obwód koła.
Jeżeli przyjrzymy się zagiętym końcówkom, wyraźnie zobaczymy ślady po silnych uderzeniach młotem. Narzędzie to, jak i inne związane z kołodziejstwem, obecnie możemy zobaczyć tylko w muzeach.
Kołodziejskie rzemiosło, niegdyś jedno z najczęściej spotykanych i stale potrzebnych (tak jak dziś są nam stale potrzebne warsztaty samochodowe) należy już do przeszłości. Doszło do tego z powodu przemysłowej produkcji wozów i kół gumowych w latach 60/70. XX wieku.
Za udział w konkursie serdecznie wszystkim Państwu gorąco dziękujemy. Otrzymaliśmy 125 odpowiedzi. Zagadka była podchwytliwa, ale nieoczywistość przedmiotu uruchamiała Państwa fantazję. Dzięki temu wszyscy dobrze się bawiliśmy.
16 maja 2022 roku komisja konkursowa w składzie:
Elżbieta Jurska – kierownik Działu Komunikacji Społecznej MNS,
Iwona Karwowska – kierownik Działu Etnografii Pomorza MNS,
Ewa Kimak – kustosz Działu Edukacji MNS,
Zapoznała się z Państwa odpowiedziami. Niestety, żadna z nich nie była prawidłowa. Z tego względu nie przyznano nagrody za odpowiedź prawidłową lub najbardziej zbliżoną do faktycznej funkcji przedmiotu. Przyznano natomiast dwa upominki za najoryginalniejsze, dowcipne lub zaskakujące interpretacje.
Są to „stelaż do zębów dziadka” oraz: „na pewno nie kołatka, podkowa, wieszak, chwytak” (co w pewien przewrotny sposób jest odpowiedzią prawdziwą).
Jeszcze raz dziękujemy Państwu za miłą zabawę i do zobaczenia za rok. Dział Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie znów na Noc Muzeów przygotuje przedmiot-niespodziankę, który uruchomi wyobraźnię wielu.