MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE: KALENDARIUM 4–11 LISTOPADA

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE: KALENDARIUM 4–11 LISTOPADA.

OD 9 DO 17 LISTOPADA 2019
Wybrane gmachy Muzeum Narodowego w Szczecinie
Ogólnopolska akcja społeczna „Mamy Niepodległą!”

4 LISTOPADA | PONIEDZIAŁEK
Muzeum nieczynne
5 LISTOPADA | WTOREK
Muzeum czynne od 10.00 do 18.00

6 LISTOPADA | ŚRODA
Muzeum czynne od 10.00 do 18.00
17.00 | Muzeum Narodowe w Szczecinie przy Wałach Chrobrego | Bilet edukacyjny: 3 pln
Akademia Historii Sztuki | „Sztuka patrzenia. Opis, analiza i interpretacja dzieła sztuki” | Wykład dra
Dariusza Kacprzaka

7 LISTOPADA | CZWARTEK
Muzeum czynne od 10.00 do 18.00
12.00 | Muzeum Narodowe w Szczecinie przy Wałach Chrobrego | wstęp wolny
Rozstrzygnięcie konkursu „Manufaktura Igraszka” | Wydarzenie towarzyszące wystawie
czasowej „Dary ze świata”
17.00 | Centrum Dialogu Przełomy MNS | Bilet edukacyjny: 3 pln
Promocja książki prof. Antoniego Dudka „Od Mazowieckiego do Suchockiej. Polskie rządy w
latach 1989–1993” oraz debata | Moderator: dr Michał Siedziako

8 LISTOPADA | PIĄTEK
Muzeum czynne od 10.00 do 16.00

9 LISTOPADA | SOBOTA
Muzeum czynne od 10.00 do 18.00
10.00 – 18.00 | wszystkie gmachy Muzeum Narodowego w Szczecinie | wstęp wolny

BEZPŁATNA SOBOTA

10.00 | Muzeum Narodowe w Szczecinie przy Wałach Chrobrego | bilet: 10 pln + zapisy (!)
Akademia Juniora | „Rozważni i romantyczni – hiena, lew i antylopa. W magicznym świecie
afrykańskich lalek i bajek” | Prowadzenie: Dorota Baumgarten-Szczyrska
12.00 | Muzeum Tradycji Regionalnych MNS | Bilet: 10 zł
Rysujemy w Muzeum | „Klejnoty i stroje książąt Pomorza Zachodniego w XVI-XVII wieku”
Prowadzenie: Maryla Raban
17.00 | Muzeum Narodowe w Szczecinie przy Wałach Chrobrego | wstęp wolny
„Niepodłegła short! Czym jest dla Mnie Wolność? O Niepodległej Polsce dziś”

10 LISTOPADA | NIEDZIELA
Muzeum czynne od 10.00 do 16.00
12.15 | Muzeum Historii Szczecina MNS | Bilet edukacyjny: 3 pln
„Dzieje Szczecina” | Oprowadzanie po wystawach Muzeum Historii Szczecina MNS
Prowadzenie: Michał Pozorski

11 LISTOPADA | PONIEDZIAŁEK
Muzeum nieczynne z wyjątkami:
– Centrum Dialogu Przełomy MNS czynne od 10.00 do 16.00
– Część ekspozycji Muzeum Historii Szczecina MNS czynne od godziny 17.00 do 19.00
10.00 – 16.00 | Centrum Dialogu Przełomy MNS | wstęp wolny
– Wystawa stała „Miasto protestu – miasto sprzeciwu” z interwencją kuratorską związaną
z 80. rocznicą wybuchu drugiej wojny światowej
– Wystawa czasowa „Kobiety w walce niepodległość Polski”
– Rodzinne oprowadzanie po wystawie „Miasto protestu – miasto sprzeciwu” (dwie tury: o godzinie 11.00 oraz 13.00)
– Warsztaty rodzinne (między godziną 11.00 a 15.00)
17.00 | Muzeum Historii Szczecina MNS | wstęp wolny
– Wernisaż: „Józef Gabriel Jęczkowiak – zapomniany bohater listopada 1918 roku”
– Spotkanie promocyjne książki dra Jacka Jekiela „Józef Gabriel Jęczkowiak – zapomniany bohater listopada 1918 roku. Zarys biografii”

AKTUALNE WYSTAWY STAŁE I CZASOWE

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE PRZY WAŁACH CHROBREGO
Wystawy czasowe:
– Niesamowita Słowiańszczyzna. Sławomir Lewiński 1919–1999. W setną rocznicę urodzin
i dwudziestą rocznicę śmierci artysty (do 31 grudnia 2019)
– Dary ze świata Nowe zabytki w kolekcji pozaeuropejskiej MNS (do 2 lutego 2020)
Wystawy stałe:
– Antyczne korzenie Europy. Szczecińska kolekcja Dohrnów
– W afrykańskiej wiosce
– Sztuka Afryki – między maską a fetyszem
– Dzieci magii. Afrykańskie lalki i marionetki

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE—MUZEUM TRADYCJI REGIONALNYCH

Wystawy stałe:
– Złoty wiek Pomorza. Sztuka na dworze książąt pomorskich w XVI i XVII wieku
– Stare srebra
– Gabinet Pomorski. W zwierciadle monet, banknotów i pieczęci
– Lapidarium
Wystawy czasowe:
– THE BEST OF… (do 10 listopada 2019)

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE —MUZEUM HISTORII SZCZECINA

Wystawy stałe:
– Najstarsze karty z dziejów Szczecina
– Historia i kultura Szczecina w czasach szwedzkich i pruskich
– Hans Stettiner i Jan Szczeciński. Życie codzienne w Szczecinie w XX wieku
– Eugen Dekkert – muzealne atelier
– Gabinet biedermeieru
Wystawy czasowe:
– Pomorski życiorys. Genowefa Szoka – osadniczka i tkaczka (do 20 października 2019)

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE — CENTRUM DIALOGU PRZEŁOMY

Wystawy stałe:
– Miasto protestu – miasto sprzeciwu. Wystawa stała Centrum Dialogu Przełomy MNS
Wystawy czasowe:
– Kobiety w walce o wolność (do 30 listopada 2019)

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE — MUZEUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ

Muzeum nieczynne (remont)

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE —WYSTAWA ZACHODNIOPOMORSKICH KOLEI DOJAZDOWYCH W GRYFICACH

– (plenerowa) Wystawa stała

MAMY NIEPODLEGŁĄ! W MNS

Zapraszamy do wzięcia udziału w akcji Mamy Niepodległą! W oddziałach Muzeum Narodowego w Szczecinie przygotujemy punkty dystrybucji specjalnych kartek pocztowych.

Zachęcamy wszystkich do wypełnienia kartek i wysłania bliskim życzeń z okazji Święta Niepodległości. Kartki pocztowe są darmowe, wystarczy wrzucić wypełnioną kartkę do specjalnej urny, wysyłką zajmiemy się my.

MAMY NIEPODLEGŁĄ! to ogólnopolska akcja społeczna organizowana od 2013 roku przez Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

Akcja jest jednym z elementów obchodów Narodowego Święta Niepodległości, a temat edycji 2019 to Nowoczesność: ustrój i społeczeństwo. Inspiracją jest przełom lat 1918/1919, kiedy wprowadzono powszechne prawa obywatelskie i nowoczesne reformy socjalne.

Każda z edycji to:
• trzy projekty kartek okolicznościowych autorstwa znanych artystów,
• radosne świętowanie uwalniające pozytywne emocje,
• promocja nowoczesnego patriotyzmu,
• integracja społeczności lokalnej,
• setki tysięcy wysłanych życzeń i uśmiechów na twarzach ich odbiorców.

Nowoczesność: ustrój i społeczeństwo to temat bieżącej edycji akcji społecznej Mamy Niepodległą! Inspiracją jest przełom lat 1918/1919. Wprowadzono wówczas powszechne prawa obywatelskie oraz nowoczesne reformy socjalne. W politycznej

i społecznej myśli Józefa Piłsudskiego, wywodzącego się z ruchu socjalistycznego, ważne miejsce zajmowały prawa obywatela oraz kwestie socjalne.

Jako Naczelnik Państwa powołał 17 listopada 1918 r. lewicowy rząd, który opracował pakiet nowoczesnych praw. Wprowadzenie ich w życie położyło podwaliny pod demokratyczny ustrój II Rzeczypospolitej.

Dzięki tym aktom prawnym Polska, choć obciążona trudnym dziedzictwem zaborów, już w pierwszych miesiącach po odzyskaniu niepodległości znalazła się wśród najnowocześniej zorganizowanych państw świata.

Na przykład już w 1918 r. kobiety w Polsce uzyskały pełnię praw politycznych, dzięki czemu zasiadły w ławach sejmowych.

Warto także pamiętać o innych uchwalonych wówczas prawach, jak:

• RÓWNOŚĆ OBYWATELI WOBEC PRAWA
• WOLNOŚĆ SŁOWA I ZGROMADZEŃ
• WOLNOŚĆ PRASY
• SWOBODA ZRZESZANIA SIĘ
• BEZPŁATNE SZKOLNICTWO DLA DZIECI W WIEKU 7-14 LAT
• PRAWO DO STRAJKU
• OŚMIOGODZINNY DZIEŃ PRACY
• 46-GODZINNY TYDZIEŃ PRACY
• PRAWO DO TWORZENIA ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
• OBOWIĄZKOWE UBEZPIECZENIE NA WYPADEK CHOROBY I BEZROBOCIA
• MINIMUM PŁACY W ZAKŁADACH PAŃSTWOWYCH
• INSPEKCJA PRACY
• BIURA POŚREDNICTWA PRACY
• OCHRONA LOKATORÓW I POMOC DLA BEZROBOTNYCH

„Jako człowiek wychowany w dążeniu do wolności, jestem przeciwnikiem wszelkich ograniczeń słowa
i sprzeciwiłem się np. projektowi ustawy, ochraniającej moją osobę wobec napaści prasy”
Józef Piłsudski, styczeń 1919 r.

„Gdy przeprowadzamy reformę socjalną, przeciwnicy nasi wołają: „To bolszewizm!” To nie bolszewizm,
to nawet nie socjalizm, to demokracja. Chciałem po prostu przerzucić Polskę z osiemnastego do dwudziestego wieku (…).”
Józef Piłsudski, maj 1919 r.

Punkty dystrybucji kartek:
Muzeum Narodowe w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy
Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych
Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Historii Szczecina
Muzeum Narodowe w Szczecinie przy Wałach Chrobrego

AKADEMIA HISTORII SZTUKI 

Ze względu na przekrojowy charakter kursu polecamy go w szczególności młodzieży i osobom dorosłym, które pragną rozpocząć swoją przygodę z historią sztuki lub usystematyzować posiadane już wiadomości.

Kurs obejmuje szeroki zakres tematów, od sztuki starożytnej po sztukę współczesną, uzupełniony o zajęcia związane z analizą i interpretacją dzieł sztuki.

„MANUFAKTURA IGRASZKA” KONKURS DLA DZIECI NA WYKONANIE ZABAWKI

Zapraszamy do wzięcia udziału w konkursie plastycznym na wykonanie dowolnej zabawki dziecięcej, inspirowanej wystawą „Dary ze świata” prezentowanej w Muzeum Narodowym w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3.

Każdy z nas miał swoje ulubione zabawki. Dla dorosłych są one wspomnieniem z dzieciństwa, a dla najmłodszych często bywają obiektem marzeń i planów na najbliższe spotkanie z przyjaciółmi.

Bez względu na to ile mamy lat, to w pamięci każdego z nas pozostają te ulubione, jak np. pluszowy miś, lalka z warkoczykami, samochód zdalnie sterowany, klocki czy konik zrobiony przez dziadka.

Z zabawkami wiążą się rozmaite wspomnienia wspólnych chwil spędzonych zarówno z rodzeństwem, rodzicami, jak i samotnych igraszek.

Zabawka jest nie tylko przyjacielem i powiernikiem dziecięcych trosk, ale także wprowadza dziecko w pełnienie różnych ról społecznych. Odgrywa ona ważną funkcję edukacyjną i wychowawczą. Zabawki dziecięce były i są ważnym atrybutem dzieciństwa.

Zapraszamy dzieci w wieku 8-14 lat do udziału w konkursie plastycznym „Manufaktura Igraszka” na wykonanie dowolnej zabawki dziecięcej. Organizatorzy konkursu stawiają na recykling i naturę.

Każdy projektant powinien do stworzenia swojego dzieła wykorzystać materiały (surowce) nadające się do ponownego przetworzenia i te naturalne dostępne w swoim środowisku (nasiona, liście, pióra, drewno, korek, muszle, kamyki).

Wykonane zabawki powinny pełnić funkcję użyteczną, zatem muszą być sprawne i bezpieczne. Inspiracji do stworzenia własnych dzieł szukajcie na wystawie – „Dary ze świata” prezentowanej w gmachu Muzeum Narodowego w Szczecinie przy ul. Wały Chrobrego 3.

Wielki finał konkursu i otwarcie wystawy pokonkursowej odbędzie się 7 listopada 2019 roku (czwartek) o godz. 12.00 w Muzeum Narodowym w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3.

OD MAZOWIECKIEGO DO SUCHOCKIEJ. POLSKIE RZĄDY W LATACH 1989–1993

Zapraszamy w czwartek, 7 listopada 2019 roku, o godzinie 17.00 na promocję książki prof. Antoniego Dudka „Od Mazowieckiego do Suchockiej. Polskie rządy w latach 1989–1993”.

Spotkanie obędzie się w Muzeum Narodowym w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy, w sali konferencyjnej. W debacie towarzyszącej promocji będzie mógł wziąć udział każdy zainteresowany. Obowiązuje bilet edukacyjny: 3 zł.

Jakie były fundamenty powstania III RP, jak tworzył się rząd Tadeusza Mazowieckiego – pierwszego niekomunistycznego premiera?

Jakie były kulisy działań Rady Ministrów, w której obok przedstawicieli „Solidarności” zasiedli funkcjonariusze ancien régime’u?

Na ile naprawdę udało się w tamtym czasie zreformować Polskę, a które reformy napotykały na opór różnych środowisk przez wiele lat? Jak wyglądał parlament wyłoniony w pierwszych wolnych wyborach i dlaczego upadł rząd Jana Olszewskiego?

Jak rządziła pierwsza kobieta-premier Hanna Suchocka? Które kraje wspierały Polskę w tamtym okresie, jak doszło do wynegocjowania opuszczenia terytorium RP przez wojska sowieckie? Jaki wpływ miały zjawiska związane z kształtowaniem się III RP na dzisiejsze życie polityczne?

Na te i wiele innych pytań odpowie autor książki, który pisząc historię początków III RP sięgnął po nieznane dokumenty i relacje świadków historii. Spotkanie poprowadzi dr Michał Siedziako.

Antoni Dudek – historyk i politolog, profesor nauk humanistycznych. W latach 1989–2014 pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego, obecnie profesor zwyczajny na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

W latach 2011–2016 członek i przewodniczący Rady Instytutu Pamięci Narodowej. Autor i współautor kilkunastu książek, m.in. Reglamentowana rewolucja, Historia polityczna Polski 1989–2015, PRL bez makijażu.

Michał Siedziako (ur. 1985) – szczecinianin, politolog i historyk, pracownik oddziału Instytutu Pamięci Narodowej i Wyższej Szkoły Integracji Europejskiej w Szczecinie. Autor m.in. monografii Bez wyboru. Głosowania do Sejmu PRL (1952–1989), za którą był nominowany do kilku nagród: tygodnika „Polityka”, im. Jerzego Giedroycia oraz im. prof. Tomasza Strzembosza.

AKADEMIA JUNIORA

Akademia Juniora to cykl sobotnich spotkań opracowanych z myślą o dzieciach w wieku 7–12 lat. Na zajęcia zapraszamy zarówno dzieci, które wcześniej uczestniczyły w Akademii Malucha, jak i te, które chciałyby poznać świat sztuki oraz liczne skarby skrywane w muzealnych wnętrzach.

Każde spotkanie trwa około dwóch godzin i obejmuje dwie części: pierwszą realizowaną na salach wystawowych z wykorzystaniem wybranych eksponatów i drugą, na którą składają się zajęcia plastyczne związane z przygotowanym tematem.

W ramach zajęć muzealnych słuchacze Akademii będą mogli pogłębić swoją dotychczasową wiedzę i poznać nowe zagadnienia związane z historią sztuki.

Dzieci odbędą fascynującą podróż w czasie i przestrzeni. Poznają polskie tradycje i zwyczaje oraz kulturę innych narodów.

W trakcie zajęć będą miały niepowtarzalną okazję, aby zobaczyć, dotknąć, a nawet przymierzyć przedmioty prezentowane na co dzień na wystawach lub przechowywane w magazynach muzealnych.

Każdy słuchacz Akademii Juniora otrzyma specjalną kartę pracy z tematyką zajęć, a za każdy udział w spotkaniu otrzyma specjalny znaczek. Na zakończenie cyklu warsztatów realizowanych w ramach Akademii wytrwali uczestnicy otrzymają Dyplomy Słuchacza Akademii Juniora.

RYSUJEMY W MUZEUM

Rysujemy w muzeum to zajęcia cykliczne, adresowane do osób w różnym wieku, prowadzone w Muzeum Narodowym w Szczecinie. Ich głównym celem jest umożliwienie dzieciom, młodzieży oraz osobom dorosłym bezpośredniego kontaktu ze sztuką, a także świadomego udziału w procesie twórczym.

Warsztaty są również szansą na poznanie sylwetek najwybitniejszych artystów, których dzieła znajdują się w Muzeum Narodowym w Szczecinie.

Uczestnicy zajęć – w zależności od indywidualnych potrzeb oraz możliwości wiekowych – będą przygotowywani do stania się odbiorcą i twórcą dziedzictwa kulturowego. Zostaną wyposażeni w wiedzę, umiejętności manualne i warsztatowe w zakresie technik malarskich oraz rysunkowych.

Poznają takie pojęcia, jak: płaszczyzna, obraz na płaszczyźnie, martwa natura, kompozycja, perspektywa, kolor, tworzenie kolorów, światło, światłocień, walor, faktura. Nauczą się także podstaw analizowania dzieła sztuki ze względu na jego cechy formalne.

Ponadto formuła zajęć umożliwi uczestnictwo w konkursach literackich i plastycznych organizowanych przez Dział Edukacji Muzeum Narodowego w Szczecinie.

POKAZ FILMÓW „NIEPODLEGŁA SHORT”

Z okazji Święta Niepodległości zapraszamy na specjalne pokazy filmów laureatów konkursu dla dzieci i młodzieży „Niepodłegła short! Czym jest dla Mnie Wolność? O Niepodległej Polsce dziś”.

Zadaniem konkursowym było nakręcanie krótkiej etiudy filmowej na temat: patriotyzmu, wolności, niepodległości. Filmy były próbą odpowiedzi na pytania: czym jest dla nas wolność oraz jak dziś ją rozumiemy i odczuwamy

Konkurs filmowy „Niepodległa short…” był realizowany w 2018 roku w ramach obchodów Stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

Celem konkursu było poszerzenie i ugruntowanie wiedzy na temat dróg prowadzących Polskę do odzyskania niepodległości, kształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich, umacnianie poczucia dumy narodowej w społeczności lokalnej, budowanie wśród młodzieży postaw odpowiedzialności za losy państwa i narodu, rozwijanie kreatywności, samodzielności, umiejętności planowania i zaangażowania we wspólne działania dla dobra ogółu.

Twórcy filmu wykorzystywali różnego rodzaju gatunki filmowe, takie jak: dokument, wywiad, pejzaż filmowy, reportaż. W ramach pokazów będzie prezentowanych 8 filmów.

Wstęp wolny

Pokaz odbędzie się w Muzeum Narodowym w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3, sala konferencyjna.

WYSTAWA CZASOWA JÓZEF GABRIEL JĘCZKOWIAK ZAPOMNIANY BOHATER LISTOPADA 1918 ROKU

W dziejach Polski I wojna światowa zajmuje niezwykle kluczowe miejsce. Wydarzenia z nią związane nie tylko w istotny sposób zmieniły kształt Europy, ale przede wszystkim pozwoliły na odrodzenie 1918 roku niepodległego państwa polskiego.

Z całą pewnością nie byłoby to możliwe gdyby nie ówczesny układ geopolityczny oraz aktywność czołowych postaci z kręgów politycznych i militarnych, takich jak Józef Piłsudski, Roman Dmowski czy Wojciech Korfanty.

Nie mniejsze znaczenie odegrały przy tym także dziesiątki, jeśli nie setki tysięcy innych osób, których dzisiaj śmiało można określić mianem bohaterów zapomnianych.

Ich działania, choć nie znajdowały się na pierwszych stronach gazet, w fundamentalny sposób przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości.

Wśród właśnie takich postaci znajdował się m.in wielkopolanin Józef Gabriel Jęczkowiak (1898–1966). Wychowany w rodzinie rzemieślniczej, już jako piętnastolatek związał się z ruchem skautowym, a zaledwie kilka miesięcy później został aresztowany za udział w polskiej manifestacji patriotycznej pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Za ten czyn skazano go na miesiąc więzienia i relegowano ze szkoły. Kontynuowawszy naukę prywatnie, nadal bardzo aktywnie działał w skautingu, także konspiracyjnie. Po wybuchu I wojny światowej jako poddany Rzeszy został wcielony do armii niemieckiej, walczył na froncie zachodnim, we Francji i w Belgii.

W sierpniu 1918 roku zdezerterował, za co zaocznie wymierzono mu karę śmierci. Wrócił do Poznania i natychmiast zaangażował się w działalność niepodległościową w Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego. Pełnił funkcję łącznika organizacji z Komendą Naczelną POW, a także rekrutował do POW Polaków służących w armii niemieckiej.

W związku ze swoją działalnością w listopadzie 1918 roku spotkał się w Warszawie z Józefem Piłsudskim. Za jego radą wzniecił bunt wśród polskich żołnierzy w niemieckim garnizonie. Po udanej misji walczył w powstaniu wielkopolskim, a wiosną 1919 roku wyruszył na odsiecz Lwowa.

Już wtedy dał się poznać jako świetny organizator w zakresie spraw bezpieczeństwa wojska, co zaowocowało szlifami oficerskimi w wieku 21 lat. W 1927 roku na własną prośbę zakończył jednak służbę wojskową.

W tym samym roku przeniósł się do Gdyni, gdzie aktywnie działał w Zarządzie Okręgu Morskiego Związku Oficerów Rezerwy RP, a od 1935 roku pełnił również funkcję radnego miasta. W sierpniu 1939 roku w ramach mobilizacji powszechnej powołano go do czynnej służby wojskowej.

Objął stanowisko szefa żandarmerii grupy operacyjnej Armii Pomorze. W trakcie kampanii wrześniowej został ranny i osadzony w oficerskim oflagu VII A Murnau w Bawarii.

Przebywał tam do czasu uwolnienia przez armię USA w kwietniu 1945 roku, po czym wstąpił w szeregi oddziałów polskich działających przy sztabie VII Armii Amerykańskiej. Do kraju wrócił w maju 1946 roku i podjął pracę w gdańskim oddziale Biura Kontroli przy Prezydium Rady Narodowej, a od stycznia 1950 roku pracował w Przedsiębiorstwie Handlu Zagranicznego „Baltona” z siedzibą w Gdyni.

W tym czasie aktywne „rozpracowanie” go rozpoczął Miejski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Gdyni, co doprowadziło do zwolnienia z pracy. Zaszczuty przez funkcjonariuszy UB wyjechał we wrześniu 1953 roku z Gdyni, schronienie znajdując u rodzeństwa Ludwika i Stefanii Kalotów w Budach Wielkich.

Po październiku 1956 roku, w dobie „odwilży”, Jęczkowiak wyjechał do Szczecina, gdzie rozpoczął pracę w oddziale PHZ „Baltona” przy ulicy Gdańskiej 40 jako kierownik tamtejszych magazynów i sklepów.

W 1964 roku przeszedł na emeryturę, a 21 stycznia 1966 roku w wieku 68 lat zmarł po krótkiej chorobie w jednym ze szczecińskich szpitali.

Wystawa stanowi próbę zaprezentowania roli i znaczenia jednostek w odbudowaniu państwa polskiego na przykładzie życia i działalności Józefa Jęczkowiaka. Losy tego bohatera stały się przyczynkiem do wskazania trwałości patriotyzmu oraz jego wartości w społeczeństwie polskim.

Celem ekspozycji jest także ocalenie postaci Józefa Jęczkowiaka od zapomnienia oraz rozpowszechnienie informacji o jego życiu i działalności na rzecz niepodległej Polski zarówno wśród mieszkańców Szczecina, jak i szerszego grona odbiorców.

Na wystawie zostały zgromadzone liczne archiwalia uzupełnione przedmiotami z życia osobistego i zawodowego Józefa Jęczkowiaka. Istotne dopełnienie stanowią również obiekty o charakterze militarnym i marynistycznym, związane z historycznymi wydarzeniami.

JÓZEF GABRIEL JĘCZKOWIAK, ZAPOMNIANY BOHATER LISTOPADA 1918 ROKU

Muzeum Narodowe w Szczecinie–Muzeum Historii Szczecina ul. Księcia Mściwoja II 8 (Ratusz Staromiejski)

Wystawa czynna od 12 listopada 2019 do 9 lutego 2020 roku
Wernisaż: 11 listopada 2019, poniedziałek, godzina 17.00

Po otwarciu wystawy odbędzie się spotkanie promocyjne nowej książki autorstwa dra Jacka Jekiela „Józef Gabriel Jęczkowiak – zapomniany bohater listopada 1918 roku. Zarys biografii”, wydanej przez Muzeum Narodowe w Szczecinie

Kuratorzy: dr Anna Lew-Machniak, Małgorzata Peszko
Współpraca kuratorska: dr Jacek Jekiel

Organizator: Muzeum Narodowe w Szczecinie
Partnerzy: Archiwum Państwowe w Szczecinie, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Szczecinie

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE: 

28 listopada 2019 | czwartek | godzina 17.00
„Wkład Piłsudskiego i Dmowskiego w budowę Polski odrodzonej XI 1918 – III 1919”
Prof. Janusz Faryś (Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Szczecinie, Uniwersytet Szczeciński)

14 grudnia 2019 | sobota | godzina 12.00
Spacer kuratorski | dr Anna Lew-Machniak

18 stycznia 2020 | sobota | godzina 12.00
Spacer kuratorski | Małgorzata Peszko

6 lutego 2020 | czwartek | godzina 17.00
„Powstanie Wielkopolskie 1918/1919 w świetle pamiętników J.G. Jęczkowiaka”
dr hab. Paweł Gut (Archiwum Państwowe w Szczecinie)

DZIAŁANIA REALIZOWANE W RAMACH EDUKACYJNEGO PROGRAMU TOWARZYSZĄCEGO WYSTAWIE 

I. Warsztaty
1. „Chwała bohaterom – polskie odznaczenia i medale” 
Warsztaty plastyczne dla dzieci w wieku 7 – 10 lat
Termin: 30.11.2019 r., godz. 10.00 – 12.00
Prowadząca: Ewa Kimak (e.kimak@muzeum.szczecin.pl)
2. „Patriotyzm …” 
Warsztaty literacko – plastyczne dla dzieci i młodzieży w wieku 10 – 14 lat
Termin: 18.01.2020 r., godz. 10.00 – 12.00
Prowadząca: Krystyna Milewska (k.milewska@muzeum.szczecin.pl)

II. Lekcje
1. „Pamiętnik historyczny – Józef Gabriel Jęczkowiak w walce o Niepodległą”
Lekcja realizowana w czasie prezentacji wystawy
2. „Szczecinianie znani i nieznani”
Zapisy prowadzi Ewa Kimak (e.kimak@muzeum.szczecin.pl, tel.: 797 705 278)

III. Quiz historyczny

DR JACEK JEKIEL „JÓZEF GABRIEL JĘCZKOWIAK – ZAPOMNIANY BOHATER LISTOPADA 1918 ROKU”. ZARYS BIOGRAFII”

W dniu Narodowego Święta Niepodległości (11 listopada 2019) o godzinie 17.30, tuż po otwarciu wystawy „Józef Gabriel Jęczkowiak – zapomniany bohater listopada 1918 roku”, odbędzie się spotkanie promocyjne książki autorstwa dra Jacka Jekiela poświęconej bohaterowi wystawy. Książka „Józef Gabriel Jęczkowiak – zapomniany bohater listopada 1918 roku”.

„Zarys biografii” została wydana przez Muzeum Narodowe w Szczecinie. Podczas spotkania będzie można ją nabyć w promocyjnej cenie. Później publikacja będzie dostępna między innymi w sklepach muzealnych oraz internetowej księgarni muzeum (www.muzeum.szczecin.pl).

Czy można przywrócić pamięć o kimś, kto nie istnieje w świadomości historycznej? Nie, nie jest to możliwe. Jakiej trzeba użyć narracji i ile by to trwało?

Nie potrafiłem jednak oprzeć się tej niezwykle intrygującej pokusie pójścia kompletnie nieznanymi, wręcz zatartymi śladami Józefa Gabriela Jęczkowiaka – prawdopodobnie najbardziej zapomnianego bohatera walk o niepodległość Polski w listopadzie 1918 roku.

Podążyłem jego szczecińskim, szczególnie mi bliskim epizodem, oraz wcześniejszymi z Gdyni, Oflagu Murnau, Poznania i oczywiście Warszawy z jej brzemiennymi następstwami.

Dotarłem do żyjących członków rodziny, spośród których szczególnie cenię sobie znajomość i przyjaźń z Ludomirem Niemcem, wnukiem Józefa Jęczkowiaka.

Dzięki jego uprzejmości uzyskałem dostęp do unikalnych dokumentów obrazujących niezwykłe, pełne dramatyzmu i różnorakich aktywności życie jego dziadka.

Już wówczas zdumiało mnie, jak kompletnie nieznaną osobą jest Józef Jęczkowiak. Nie tylko w szerszym społecznym sensie, ale także w kręgu profesjonalistów, badaczy i popularyzatorów dziejów Polski, zwłaszcza tych XX-wiecznych.

Tymczasem to, co zaplanował i zrealizował Jęczkowiak, jawi się jako kluczowe działanie, bez którego niemożliwym byłoby oddanie władzy wojskowej Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną oraz porozumienie pomiędzy Piłsudskim a niemiecką Radą Żołnierską (Soldatenrat) garnizonu warszawskiego.

Naczelnik Państwa i Naczelny Dowódca, spotkał się 10 listopada 1918 roku w tajemniczych okolicznościach z szeregowym dezerterem z armii niemieckiej.

Już to wydaje się nieprawdopodobne. Jednak nie ma wątpliwości, że do spotkania doszło. Piłsudski, oprócz najważniejszych reprezentantów wielu sił politycznych i wojskowych, przeprowadził rozmowę z szeregowym Józefem Gabrielem Jęczkowiakiem.

Znalazł czas, mimo zmęczenia, nieprawdopodobnie napiętego harmonogramu, aby rozmówić się z zupełnie mu nieznanym, pełnym entuzjazmu dwudziestolatkiem z Poznania.

Dlaczego doszło do tego spotkania i kim był bodaj najbardziej tajemniczy z rozmówców Piłsudskiego pamiętnego 10 listopada 1918 roku? Tego dowiemy się na spotkaniu.

Prezentowana praca nie jest wyczerpującą, kompletną biografią Józefa Jęczkowiaka. Na taką jeszcze musimy poczekać z powodu luk w materiale źródłowym, szczególnie z okresu od zakończeniu powstania wielkopolskiego do śmierci w 1966 roku.

Dlatego uwagę czytelników skupiłem na wydarzeniach poprzedzających spotkanie Piłsudski–Jęczkowiak, opisie samego spotkanie i jego wielorakich konsekwencjach. W momencie, w którym godziny liczą się za miesiące a dni za lata, zabieg taki wydaje się być celowy i zrozumiały.

Wir historii, który rzucił Jęczkowiaka z tajną misją do Warszawy, już wkrótce przeniósł go z powrotem do rodzinnego Poznania, gdzie wziął on czynny udział w powstaniu wielkopolskim.

Potomni mieli świadomość, jak istotne z punktu widzenia odradzającego się państwa były działania podjęte w Warszawie przez Jęczkowiaka. Z tego powodu wielokrotnie zwracano się do niego z prośbą, by zrelacjonował swoje przeżycia, stąd wywiady i artykuły na łamach prasy codziennej i historycznej.

Można powiedzieć, że Druga Rzeczpospolita pamiętała o jego dokonaniach i je na swój sposób doceniła. Obraz ten zmieniła II wojna światowa, a zwłaszcza czasy PRL. Został nie tylko zapomniany, ale stał się również (jako reprezentant przedwojennej władzy) obiektem nieufności, a później wrogości.

Urząd Bezpieczeństwa Publicznego prowadził wobec niego działania operacyjne. Sytuacja zmieniła się nieco po październikowej odwilży. Obrazuje to bogata korespondencja Jęczkowiaka zarówno z rodziną, jak i dawnymi przyjaciółmi ze skautingu, POW, powstania wielkopolskiego.

Widać w niej chęć wyjaśnienia nierzadko zawiłych meandrów historycznych, porządkowania własnych wspomnień w celu ich ostatecznego opracowania i być może opublikowania, ale chyba przede wszystkim wola działania, jaka zawsze mu towarzyszyła, a czego z oczywistych względów został pozbawiony po 1945 roku.

Przebija również zwykła ludzka potrzeba docenienia życiowego dorobku, zwłaszcza tego z lat poprzedzających odzyskanie niepodległości, pamiętnych wydarzeń z listopada 1918 roku i  udziału w zrywie Wielkopolan.

dr Jacek Jekiel

Daniel Źródlewski rzecznik prasowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie