Czy można przenieść swoją wierzytelność o zachowek po zmarłym na rzecz innej osoby? Lipcowie, prawnicy ze Świnoujścia radzą.
Może się zdarzyć taka sytuacja, że osoba uprawniona do zachowku będzie przykładowo potrzebowała gotówki „na już” i znajdzie się chętny żeby taką wierzytelność od niej odkupić, a tym samym wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Oczywiście uprawniony niekoniecznie musi swoją wierzytelność sprzedać, ale może także ją po prostu nieodpłatnie komuś oddać, czyli dokonać darowiznę.
Wobec licznych kontrowersji występujących wokół tego tematu postanowiliśmy przyjrzeć mu się bliżej.
Z brzmienia przepisów Kodeksu cywilnego wynika, że co do zasady wierzyciel (ten pierwotnie uprawniony do zachowku) może bez zgody dłużnika (tego kto ma ten zachowek mu zapłacić) przenieść przysługującą mu wierzytelność na osobę trzecią (chętną do kupna lub nieodpłatnego nabycia), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Patrząc na powyższą treść widzimy, że mamy trzy ograniczenia przelewu wierzytelności, które mogłyby spowodować, że przeniesienie roszczenia o zachowek byłoby niedopuszczalne: ustawa, zastrzeżenie umowne albo właściwość zobowiązania.
Jeśli chodzi o ustawę to przepisy nie przewidują wprost zakazu przeniesienia wierzytelności o zachowek – oznacza to, że w Kodeksie cywilnym nie znajdziemy przepisu, który by tego zabraniał. Oznacza to, że powyższe ograniczenie w naszej sprawie nie znajdzie zastosowania.
Jeśli przeanalizujemy zastrzeżenie umowne to ze względu na charakter sprawy nie znajduje tutaj w ogóle zastosowania, więc nie będziemy się tym zajmować.
Pochylając się nad trzecim ograniczeniem dotyczącym właściwości zobowiązania to można byłoby to ograniczenie rozważyć i bronić poglądu, że niezbywalność wierzytelności może wynikać bądź ze ściśle osobistego charakteru świadczenia, bądź ze związaniem uprawnienia z innym stosunkiem prawnym, bądź ze szczególnego charakteru zobowiązania, który nakazuje liczyć się z wolą dłużnika co do tego, kto ma być wierzycielem.
Ponadto można byłoby wskazać, że uprawnienie do zachowku, będące niewątpliwie prawem majątkowym, ma jednak silną przymieszkę rodzinno-prawną i służy urzeczywistnieniu obowiązku moralnego, jaki spadkodawca ma względem swoich najbliższych, dlatego też w pewnym stopniu jest ono związane z osobą danego uprawnionego do zachowku.
Biorąc teraz to wszystko w jedną całość – czy jest więc dopuszczalna cesja wierzytelności roszczenia o zachowek?
Należy odpowiedzieć, że TAK, gdyż wszelkie wątpliwości rozwiała uchwała Sądu Najwyższego (SN) z dnia 12.V.1970 r. III CZP 26/70.
W myśl stanowiska SN okoliczność, że ustawodawca przyznaje prawo do zachowku tylko wąskiemu gronu najbliższych spadkodawcy osób, bo tylko zstępnym, małżonkowi i rodzicom (art. 991 § 1 KC) nie nadaje wierzytelności z tytułu zachowku tak dalece osobistego charakteru, aby pozbawiał on ją przymiotu prawa majątkowego, które może być przedmiotem zwykłego obrotu.
Podsumowując należy więc stwierdzić, że jeżeli jesteśmy uprawnieni do zachowku po osobie zmarłej to możemy swobodnie taką wierzytelnością rozporządzać – czyli sprzedać ją lub po prostu komuś nieodpłatnie podarować.
Prawnicy
Marta Lipiec – tel.: 693 642 894
Łukasz Lipiec – tel.: 512 321 524
ul. Paderewskiego 24b, Świnoujście