Cygański Teatr Muzyczny „TERNO” oraz pan Edward Dębicki, kończące obchody 14-go Ogólnopolskiego Tygodnia Bibliotek, któremu w 2017 towarzyszyło hasło: ”BIBLIOTEKA. OCZYWIŚCIE!”
Ostatnim akcentem obchodów było niezwykłe spotkanie autorskie – z wybitnym twórcą (muzykiem, kompozytorem, pisarzem) – Panem Edwardem Dębickim, połączone z prezentacją jego najnowszej książki zawierającej bajki cygańskie, pt.: „Zagubiona Droga”.
Spotkanie tworzą pasjonujące opowieści dotyczące wspomnień, bajek, kultury, obyczajów i muzyki cygańskiej, a wszystko – w oprawie artystycznej Cygańskiego Teatru Muzycznego „TERNO”– składa się na niepowtarzalne widowisko.
Pan Edward Dębicki obchodzi w bieżącym roku jubileusz 60-lecia pracy twórczej, na zlecenie Narodowego Centrum Kultury powstał o nim z tej okazji film dokumentalny pt.: „Zobacz jak się kręcą tylne koła wozu”, którego skrócona wersja została zaprezentowana na wstępie spotkania.
Cygański Teatr Muzyczny Terno.
(…) W tym roku zespół „Terno” obchodzi 57-lecie swojej działalności. Taki sam jubileusz pracy twórczej i artystycznej obchodzi jego założyciel, kierownik artystyczny Edward Dębicki.
Dzieciństwo i młodość Edwarda Dębickiego związane były z codziennym, cygańskim muzykowaniem. Tabor, w którym wychował się, posiadał orkiestrę, założoną przez jego wujów. Był to zespół o osobliwym składzie instrumentalnym. Na harfach grali Antoni Krzyżanowski, Dionizy Wajs i Andruszka Wajs, na kontrabasie Wańka Wajs, na skrzypcach Karol Siwak, jego brat Stanisław i Tadeusz Wajs, na perkusji brat Papuszy, „Bielak” Wajs, a na akordeonie Edward Dębicki (miał wówczas 10 lat).
Edward Dębicki chciał popularyzować kulturę, tradycję i zwyczaje cygańskie, marzył o własnym zespole. W 1955 roku utworzył zespół o nazwie „Kham” (słońce), następnie zmienił nazwę na „Terno” (młody). Zespół liczył wówczas około 30 osób. Koncertował jednak w mniejszym składzie, jako zespół amatorski pod opieką powiatowego oddziału kultury. W 1964 roku wokalistka zespołu, Randia, zdobyła wyróżnienie na Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Dzięki radiu i telewizji stała się znana w całym kraju, przyczyniając się do popularyzacji zespołu.
W 1965 roku członkowie zespołu przystąpili do egzaminu przed Komisją Weryfikacyjną Ministerstwa Kultury i Sztuki i uzyskali uprawnienia zawodowych artystów estradowych. „Terno” otrzymało miano zespołu profesjonalnego. Wtedy też zespół zaczął występować pod egidą przedsiębiorstw estradowych, zdobywając szerszą popularność w kraju i za granicą. Koncertował w niemal wszystkich krajach Europy, a także w USA i Kanadzie. Brał udział w festiwalach muzyki, pieśni i tańca, ogólnopolskich konkursach zespołów i solistów estradowych oraz festiwalach muzyki cygańskiej za granicą: w 1965 roku w Sofii, w 1970 w Moskwie, w 1972 w Bratysławie, w 1974 w Budapeszcie, zawsze zdobywając pierwsze miejsca lub wyróżnienia.
Edward Dębicki poszerzył repertuar zespołu o widowiska muzyczne. Dlatego od 1983 roku pełna nazwa zespołu brzmi Cygański Teatr Muzyczny „Terno”. Ma on w swoim repertuarze widowiska muzyczne: „Graj piękny Cyganie”, „Cygańskie Wesele”, „Roma”, „Paś Jag”, z którymi występował w teatrach i salach widowiskowych całego kraju (kilkakrotnie w Sali Kongresowej) a widowisko poetycko-muzyczne ” Cygańskie Pieśni Papuszy” doczekało sie adaptacji telewizyjnej.
W 1988 roku zespół wystąpił na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Cygańskiej w Strasburgu z widowiskiem obrzędowym „Cygańskie Wesele”, w 1994 roku na Europejskim Festiwalu Muzyki Cygańskiej w Monachium z widowiskiem E.Dębickiego „Papusza”. W 1977 zespół wziął udział w Dniach Kultury Światowej w Kopenhadze, reprezentując tam Polskę obok tak znamienitych ludzi kultury jak, Wisława Szymborska, Krystian Zimerman. W roku 1999 zespół wystąpił na festiwalach w Oslo, Kopenhadze i Berlinie.
„Terno” ma na swoim koncie udział w wielu filmach – główną rolę w „Cygańskich pieśniach Papuszy” (1984) Grzegorza Dubowskiego i dokumentalnym filmie „Zanim opadną liście” (1963) Władysława Ślesickiego oraz w epizodach filmów fabularnych: „Śpiew po rosie” (1982) Władysława Ślesickiego, „Rzeka kłamstwa” (1986) Jana Łomnickiego, „Orzeł i reszka” (1974) Ryszarda Filipskiego, „Farba” (1998) Michała Rossy. Członkowie zespołu mają też w swoim dorobku udział w sztuce teatralnej „Chata za wsią” J.I. Kraszewskiego, wystawionej w Teatrze im. J. Osterwy w Gorzowie .Ostatnio zespół występował w Teatrze Buffo, obok znakomitych polskich artystów, w widowisku muzycznym ” Cygański wieczór”. Do wyjątkowych i jedynych, należą również, koncerty Terno z towarzyszącą orkiestrą symfoniczną, podczas których wykonywane są utwory Edwarda Dębickiego. Zespół bierze udział w wielu programach telewizyjnych i radiowych.”
Swój profesjonalizm i uznanie, jakim się cieszy w Polsce i na świecie, Cygański Teatr Muzyczny TERNO, zawdzięcza Edwardowi Dębickiemu, który za działalność twórczą i artystyczną , w 2012 roku otrzymał od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Bogdana Zdrojewskiego, najwyższe odznaczenie, Złoty Medal „Zasłużony Kulturze- GORIA ARTIS” (…).
http://www.terno.com.pl/?o-terno,2
Tekst i foto za zgodą zespołu „Terno”
Foto: tu.swinoujscie.pl oraz Miejska Biblioteka Publiczna im St. Flukowskiego w Świnoujściu
